Krzyże i kapliczki międzyleskie

Zapraszam Państwa na spacer po międzyleskich kapliczkach. To właśnie w Międzylesiu, spośród wszystkich wawerskich osiedli, kapliczek jest najwięcej.

1.Hafciarska 108

Kamienna, murowana kapliczka zlokalizowana jest na zalesionym terenie pomiędzy ulicami Ślazową a Perzową. Znajduje się na wysokości Hafciarskiej 108, chociaż mieszkańcy do dzisiaj nazywają ją kapliczką przy ul. Zorzy. W środku kapliczka ma dużą wnękę, w której umieszczone są m.in. figurki Matki Bożej oraz obraz przedstawiający św. Barbarę. Historię kapliczki, spisaną w dniu 10 lutego 2019 roku na podstawie wspomnień praprawnuczki jej fundatora – Mikołaja Saksa, można znaleźć na kartce wewnątrz kapliczki:

„Kapliczka ta postawiona była w 1908 r. Teren, na którym stoi, należał do jednych z pierwszych rodzin osiedlonych na Wiśniowej Górze (Kaczy Dół).

Kapliczkę ufundował Mikołaj Saks na pamiątkę śmierci dwójki dzieci, w tym najstarszego syna Leonarda, który zmarł w 1907. Leonard Saks został pochowany w grobie rodzinnym w Zerzniu (była parafia).
Rodzice Leonarda mieli piekarnię na ul. Ślazowej, budynek jeszcze stoi. Ich syn zmarł młodo w wieku 19 lat, był nastarszy z 8 dzieci. Potem sprzedano kuzynowi teren z kapliczką.

Obraz, który znajduje się w głębi kapliczki jest oryginalny od jej powstania, był zawsze i przedstawia św. Barbarę. Nie wiem czy była zawsze patronką górników i dlaczego znalazła się w tej kapliczce. Jest malowany na blasze, autor nieznany.”

W dolnej części kapliczki znajduje się współczesna tabliczka z napisem: „”PAMIĘCI RODZINY SAKSÓW 1908””. Wcześniej w miejscu tej tabliczki znajdował się, napisany cyrylicą, przejmujący wiersz wyrażający rozpacz ojca po stracie syna. Sklepienie kapliczki wieńczy metalowy krzyż z figurką Chrystusa.

2.Hafciarska 80/86 – krzyż

Drewniany krzyż przydrożny zlokalizowany jest przy ul. Hafciarskiej na wysokości terenu Centrum Rehabilitacji, Edukacji i Opieki Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Helenów pod numerem 80/86. Na przestrzeni lat w dolnej części krzyża przyczepiane są różnego rodzaju dewocjonalnia, jak np. obrazki Matki Bożej, niewielkie krzyże czy figurki Chrystusa. Na krzyżu umieszczona jest też tabliczka z datą 1838.

3.Bielszowicka 52

Kapliczka zlokalizowana jest w ogródku prywatnej posesji. Powstała w latach 60. wraz z budową domu. Ma formę figury Matki Bożej umieszczonej na niewysokim postumencie.

4.Hafciarska 29

Kapliczka zlokalizowana jest w ogrodzie prywatnej posesji. Ma formę przeszklonej, zaokrąglonej na górze, metalowej skrzynki z figurą Matki Bożej w środku, umieszczonej na ceglanym postumencie. Tabliczka na cokole zawiera napis: „Wotum Wdzięczności Matce Bożej Teresa i Polikarp Zych A.D. 1994 r.”

5..Rosnąca 10 – krzyż

Sosnowy krzyż został ustawiony w 1939 roku przez matkę poległego w tym miejscu ułana Stanisława Łodzia-Kurnatowskiego. Według relacji świadka Jana Szymańskiego – Łodzia-Kurnatowski będąc ciężko rannym leżał przy płocie i został dobity jednym strzałem przez żołnierza niemieckiego z tarasu sąsiedniego budynku. Napis na krzyżu, umieszczony na całej długości ramion, głosił „STANISŁAW ŁODZIA – KURNATOWSKI STUDENT AK UŁAN MAZ. BRYG. WIERNIE SŁUŻYŁ POLSCE . WIECZNE SZCZĘŚCIE DAJ MU PANIE”. W dolnej części słupa był także napis:: „JEDYNEMU SYNOWI MATKA”. Datę dzienną częściowo odłupał pocisk lub odłamek w 1944 roku i czytelne zostało tylko „września 1939 r.”. Dziś krzyż jest już bardzo zniszczony i zapewne niedługo całkiem zniknie.

6.Rosnąca 10

Kapliczka powstała przed II wojną światową na posesji państwa Wądołkowskich. Ma formę metlowej, pustej w środku figury Matki Bożej, ustawionej na betonowym postumencie. Ufundowana została przez okolicznych mieszkańców, którzy przychodzili tutaj się modlić i dzięki czemu przeżyli wojnę. Kapliczka ma ślady po dwóch kulach z czasów wojennych – jedna przeszyła figurę na wylot, a druga wbiła się w środek i wyleciała z powrotem w innm miejscu.

7.Dzieci Polskich 57

Kapliczka Matki Bożej Ostrobramskiej wykonana została w w maju 2012 roku przez rzeźbiarza Leszka Gurbę. Na frontowej części kapliczki znajduje się napis: “”MATKO MIŁOSIERDZIA, PANI Z OSTREJ BRAMY U SYNA SWEGO PRZYCZYŃ SIĘ ZA NAMI””. Na tylnej ścianie kapliczki wyrzeźbiony jest polski herb szlachecki „Tołoczko”. Z tyłu kapliczki jest też napis: WIARA, NADZIEJA, MIŁOŚĆ.
W 2013 roku obok kapliczki została umieszczona ławka z wyrzeźbionymi wilkami.

8.Dzieci Polskich 78

Duża, murowana kapliczka z figurą Matki Bożej w środku zlokalizowana jest w ogrodzie prywatnej posesji. W górnej części kapliczki znajduje się napis “MARYJO KRÓLOWO POLSKI JESTEM PRZY TOBIE PAMIĘTAM CZUWAM”.

9.Dzieci Polskich 80

Krzyż przydrożny z figurą Chrystusa przykrytą niewielkim półkolistym daszkiem oraz ze skrzynkową kapliczką pośrodku stoi bezpośrednio przy jezdni alei Dzieci Polskich. Otoczony jest drewnianym płotkiem.

10.Dzieci Polskich 84C

Niewielka, skrzynkowa, drewniana, pomalowana na biało kapliczka z figurką Matki Bożej w środku zlokalizowana jest na prywatnej posesji. Powstała w ostatnich latach.

11.Czeladnicza 3

Figura Matki Bożej stoi na prostokątnym postumencie i otoczona jest przeszkleniami po bokach i z tyłu. Przykryta jest też dwuspadowym daszkiem. Zlokalizowana jest w ogródku prywatnej posesji.

12.Żegańska 27

Metalowy krzyż z dużą figurą Chrystusa stoi przy ul. Żegańskiej, na wysokości ul. Bursztynowej. Przed krzyżem umieszczony jest kamień z pamiątkową tablicą z napisem: “PAMIĘCI MIESZKAŃCÓW MIĘDZYLESIA KTÓRZY 24 LIPCA 1944 ROKU ZGINĘLI NA TYM TERENIE W WYNIKU WYBUCHU BOMB ZRZUCONYCH Z SOWIECKICH SAMOLOTÓW. WIECZNY ODPOCZYNEK RACZ IM DAĆ PANIE. SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYLESIA A.D. 2018”. Krzyż poświęcony został 14 września 2018 roku w Święto Podwyższenia Krzyża. Odprawiono wtedy w kościele Imienia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie-Międzylesiu Mszę św. w intencji wszystkich osób, które przyczyniły się do upamiętnienia tego miejsca oraz wszystkich fundatorów krzyża oraz obelisku.

Wcześniej przez kilka lat stał w tym miejscu goły, drewniany krzyż, ale został sprofanowany w nocy z 4 na 5 października 2014 roku. Krzyż został złamany i przewrócony. Parafianie przenieśli złamany krzyż do kościoła parafialnego, gdzie odbyły się nabożeństwa ekspiacyjne.

13.Żegańska 34

Figura Matki Bożej stoi od 1946 roku przed dawną willą Ulanówek, gdzie mieściło się sanatorium przeciwgruźlicze Zgromadenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Dzisiaj jest tu Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży tego samego zgromadzenia. Na postumencie pod figurą Matki Bożej umieszczona jest tablica z napisem „POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ 1946 / 2012”. Ostatni raz remont kapliczka przeszła w 2012 roku.

14.Bursztynowa 16 – krzyż

Krzyż misyjny zlokalizowany jest przy kościele parafialnym Imienia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie-Międzylesiu. Na niewielkiej tabliczce przyczepionej do krzyża znajduje się napis: MISJE ŚW. W 25-LECIE PARAFII 5-12.IX.2010 R. MISJONARZE ŚW. RODZINY KS. BOGUSŁAW JAWOROWSKI KS. KAROL WACHOLC. Pod krzyżem leży kilka kamieni, na jednym z nich farbą namalowany jest napis „BÓG NIE UMARŁ”.

15.Bursztynowa 16

Figura Pana Jezusa, wykonana z piaskowca, umieszczona jest na cokole z tego samego materiału i stoi przy wejściu do kościoła Imienia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie – Międzylesiu, w niedużej odlegości od krzyża misyjnego.

16.Paprociowa 2 – krzyż

Wysoki, solidny krzyż stoi na terenie dzisiejszego Domu Dziecka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, przy pasażu prowadzącym do kaplicy Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Na krzyżu wygrawerowane są napisy „PAMIĄTKA MISJI ŚW. 30.IX-8.X.1967 OO DOMINIKANIE”, „PAMIĄTKA MISJI SW. 22-29.V.1977 OJCOWIE REDEMPTORYŚCI”, „PAMIĄTKA MISJI ŚW. 20.IX-27.X.1987 OJCOWIE REDEMPTORYŚCI”.

17.Paprociowa 2

Figura Matki Bożej stoi przy dawnej willi Zosinek, obecnym Domu Dziecka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, od 1936 roku. W książce „Siostry Rodziny Maryi z pomocą dzieciom polskim i żydowskim w Międzylesiu i Aninie” S. Teresy Antonietty Frącek tak opisany jest moment postawienia figury: „Ks. prałat Euzebjusz Brzeziewicz, wierny przyjaciel Zgromadzenia, ofiarował do ogrodu w Zosinku dużą, piękną figurę Matki Bożej Niepokalanej. Przywieziono ją z Warszawy 15-go maja 1936 r., a we wrześniu postawiono ją na postumencie w ogrodzie przed domem. Natomiast 12 września tegoż roku sam ks. prałat Brzeziewicz poświęcił figurę Matki Bożej, jak siostry mówiły – ten cenny i drogi sercu dar”.
Figura Matki Bożej została współcześnie wyposażona w przeźroczysty daszek na metalowym stelażu. Na cokole figury znajduje się wygrawerowany napis: „”O MARYO! TWEJ POMOCY I OPIEKI WZYWAMY NIE OPUSZCZAJ NAS 12 WRZEŚNIA 1936 r.

18.Paprociowa 2 -św. Franciszek

Figura św. Franciszka wraz z figurkami zwierząt umieszczona jest na cokole położonym na sporym wzniesieniu, przed którym w formie schodów rozmieszczone są betonowe donice. Na cokole znajdują się dwie daty: 1920 i 2020.

19.Paprociowa 2 – św. Józef

Figura św. Józefa umieszczona jest w głębi terenu Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, od strony parkingu Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego. Figura otoczona jest bluszczem i metalowym stelażem w formie półokrągłej groty. Na cokoliku figury umieszczone są daty: „1920-1970”.

20.Przedwiośnie 3

Figura Matki Bożej umieszczona na cokole zlokalizowana jest na dziedzińcu przed Domem Pomocy Społecznej „Na przedwiośniu” utworzonym w 1970 roku. Najprawdopodobniej stoi w tym miejscu właśnie od tej daty.

21.Żegańska 1A

Krzyż nazywany „krzyżem Solidarności” stoi w bezpośrednim sąsiedztwie wjazdu do tunelu pod torami linii kolejowej. Był przenoszony przynajmniej dwa razy – pierwszy raz w 2011 roku, kiedy to stał z boku budynku przy Żegańskiej 1a i budowane było do niego wejście od tej strony, a drugi raz w 2016 roku, właśnie przy budowie tunelu pod torami linii kolejowej.

Na krzyżu wygrawerowany jest napis „POD TWĄ OBRONĘ OJCZE NA NIEBIE”, logo Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” oraz daty 1956, 1968, 1970, 1976, 1980, 1989. Na krzyżu umieszczona jest figura Chrystusa a nad nią drewniana tabliczka z wygrawerowanym napisem INRI. Na tabliczce przyczepionej z tyłu krzyża umieszczony jest napis: „Fundator krzyża Władysław MRÓZ, ofiarodawca i wykonawca figury Józef GROCIAK Warszawa maj 1990 r.”

22.Krzyż na rogu Patriotów i Zwoleńskiej

Metalowy krzyż przydrożny ustawiony jest pomiędzy wyjściami z tunelu pod torami kolejowymi. Na krzyżu umieszczona jest niewielka, jasna figura Chrystusa. Pod krzyżem ustawiane są znicze i kwiaty.

23.Krzyż na rogu Zwoleńskiej i Rogatkowej

Przydrożny krzyż przy ulicy Zwoleńskiej na wysokości ul. Rogatkowej stoi w tym miejscu najprawdopodobniej od 1896 roku, jest on bowiem opatrzony tabliczką z taką właśnie datą.

24.Bursztynowa 2

Okazała, unikatowa figura Matki Bożej z dzieciątkiem Jezus stoi na terenie Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego. Umieszczona jest na wysokim, trzystopniowym cokole, pod blaszanym dachem rozpiętym na metalowych, wysokich wspornikach. Przed kapliczką, pod drzewem, znajduje się ławeczka dla modlących się.

25.Maciejowicka 2

Kapliczka zlokalizowana jest na skraju Międzylesia, na rogu Pilawskiej i Maciejowickiej. Ma formę murowanej, zaokrąglonej na górze wnęki z szerokim cokołem. W środku znajduje się niewielka figura Matki Bożej oraz obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.

Od jednej z mieszkanek Międzylesia otrzymałem kiedyś opowieść związaną z tą kapliczką, opowiedzianą przez nieżyjącego już innego mieszkańca: „Pan opowiadał, że obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który znajduje się w kapliczce ma ponad sto lat. Legenda mówi, że w czasie wojny mieszkańcy wycięli na opał cały las przy obecnej Pilawskiej (zapewne chodzi o najbliższy fragment lasu). Obraz wisiał ponoć na drzewie i to jedno drzewo nie zostało wycięte, stało nienaruszone przez bogobojnych międzylesian. Na przeciwległym zbiegu ulic mieszkał jakiś nielubiany sąsiad, który jak wieść głosi ściął to drzewo na opał i tej samej nocy zmarł. Historia mało sympatyczna, Bóg, jak wiadomo nie jest mściwy. Może jest w niej echo sąsiedzkich animozji. A może: Niemcy, Sowieci.. może znak na tamte czasy, i na każde, że nie liczenie się z Bogiem nie pozostaje bez konsekwencji?”

26.Gruszy 41/43

Kapliczka zlokalizowana jest na terenie Przedszkola Sióstr Salezjanek im. Dobrego Pasterza. Ma formę wysokiej, metalowej skrzynki z figurą Matki Bożej w środku, umieszczonej na okrągłym cokole o tej samej szerokości.

27.Trakt Napoleoński

Kapliczka jest niewielką skrzyneczką z obrazkiem Matki Bożej w środku, umieszczoną na brzozie przy rozstaju dróg w lesie.

28.Krzyż przy Wolęcińskiej

Drewniany krzyż otoczony niewysokim płotem, z ławeczką od frontu, stoi przy ulicy Wolęcińskiej, na zakończeniu ulicy Sobierajskiej. Do drewnianego pulpitu przed krzyżem przymocowana jest zalaminowana kartka z wierszem Bogdana Legeckiego.